NAJWAŻNIEJSZE OSIĄGNIĘCIA W ROZWOJU NIEMOWLĄT
Z psychologii rozwoju dziecka, a także z doświadczeń własnych wiemy, że
w pierwszym roku życia człowieka w jego organizmie zachodzą rozmaite, szybkie zmiany. Najistotniejsze osiągnięcia niemowląt to tzw. kamienie milowe rozwoju. Opóźnienia w ich nabywaniu, mogą przekładać się na całościowy rozwój dziecka. Warto zatem zastanowić się nad wybranymi prawidłowościami rozwojowymi
w pierwszych miesiącach życia, aby jak najwcześniej wykrywać ewentualne opóźnienia i dysharmonie rozwojowe, a co za tym idzie, z pomocą specjalistów odpowiednio szybko je korygować.
Już pod koniec pierwszego miesiąca życia, u dziecka zauważalne są pierwsze umiejętności percepcyjne. Przez krótki okres czasu dochodzi do zatrzymywania jego wzroku na twarzy opiekuna lub na pokazywanym z bliskiej odległości przedmiocie. Bez trudu zauważamy również jego reakcje na dźwięki płynące z otoczenia zewnętrznego. Dzięki temu osiągnięciu, niemowlę w kolejnych etapach życia obraca się w kierunku bodźców, które widzi i słyszy. Zanim jednak do tego dojdzie, prawidłowa percepcja będzie odgrywała istotną rolę w unoszeniu główki podczas leżenia oraz utrzymywaniu jej w pozycji siedzącej. Rozwijanie tej umiejętności trwa do ok. szóstego miesiąca życia. Na tym etapie, opiekun powinien zwracać uwagę na ewentualne zakłócenia spowodowane zwykle nieprawidłowym napięciem mięśniowym.
Wspomniane wyżej zatrzymywanie wzroku na pokazywanej dziecku rzeczy, prowadzi do osiągnięcia przez nie kolejnego kroku rozwojowego –chwytania. Około trzeciego miesiąca życia, dziecko sięga po atrakcyjny dla niego przedmiot, którym następnie manipuluje. Warto zatem wyposażać je w różnorodne, łatwe do utrzymania w dłoniach zabawki. Należy zwrócić uwagę na to, czy w czynności manipulacyjne zaangażowane są obie ręce, gdyż preferencja tylko jednej z nich, może stanowić podstawę do skonsultowania się ze specjalistą ds. rehabilitacji.
Innym osiągnięciem w pierwszym roku życia dziecka jest czworakowanie. Aby niemowlę nabyło tę umiejętność, musi w pierwszej kolejności nauczyć się stabilnego podporu z wyprostowanymi rękami w pozycji na brzuchu, a także obrotu z brzucha na plecy i z pleców na brzuch (około 5 miesiąca życia). W kolejnym etapie naprzemiennie podciąga kolana do klęku. Dziecko podejmuje wiele prób i wysiłków, zanim dojdzie do naprzemiennych ruchów rąk i nóg. Płynność w raczkowaniu osiąga pod koniec pierwszego roku życia.
Kolejnym kamieniem milowym w rozwoju niemowlęcia jest samodzielne siadanie. Aby doszło do opanowania tej umiejętności, musi nastąpić wzmocnienie mięśni tułowia. Kiedy dziecko samodzielnie siedzi, pojawiają się przed nim nowe możliwości. Dostrzega więcej przedmiotów obecnych w otoczeniu i zaczyna po nie sięgać. Około 9-10 miesiąca życia, kształtuje się tzw. chwyt pęsetkowy, umożliwiający chwytanie drobniejszych niż do tej pory rzeczy.
W pierwszym roku życia dziecka dochodzi również do rozwoju komunikacji. Około 2-3 miesiąca życia pojawia się pierwszy świadomy uśmiech, dzięki któremu niemowlę okazuje swoje zadowolenie. Z kolei ok. 9 miesiąca życia, dziecko wydziela dwie takie same zgłoski np. ma-ma, ba-ba itp., jednakże nie mają one dla niego określonego znaczenia. Zanim jednak do tego dojdzie, przechodzi kolejno przez etapy głużenia (ok. 2 miesiąca życia), polegającego na wypowiadaniu samogłosek, gruchania (dodawanie dźwięków przypominających literę „r”), aż po gaworzenie.
Jednym z ważniejszych osiągnięć pojawiających się pod koniec pierwszego roku życia są pierwsze kroki. Roczne niemowlę chodzi samo, podpierając się czasami meblami, barierkami i innymi napotykanymi na swojej drodze przedmiotami. Dzięki tej umiejętności może w większym stopniu eksplorować otaczający je świat.
Zdarza się, że rodzice dokonują wszelkich starań aby przyspieszyć zachodzące w organizmie dziecka zmiany. Tymczasem aby jego funkcjonowanie było prawidłowe, musi ono przejść kolejne etapy rozwoju we właściwej kolejności, wtedy gdy osiągnie odpowiednią gotowość fizyczną oraz psychiczną. Naciski ze strony rodzica na szybsze przyswojenie nowych umiejętności, mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku.
Opracowała: Monika Wietecha (psycholog)
Bibliografia:
Cytowska B.,Winczura B. (2006) Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.