Słowniczek pojęć i terminów najczęściej pojawiających się w opiniach i orzeczeniach poradni psychologiczno – pedagogicznej
- rozwój intelektualny niższy niż przeciętny – to znaczy , że mieści się jeszcze w granicach normy, nie oznacza upośledzenia umysłowego. Uczeń z taką diagnozą nie kwalifikuje się zatem do kształcenia specjalnego, ale konieczne będzie dostosowanie wymagań ze względu na zaburzenia i odchylenia rozwojowe;
- lateralizacja jednorodna; prawostronna; lewostronna; dominacja czynności ruchowych jednej ze stron ciała (najczęściej prawej ręki, nogi, oka, ucha), związana z dominacją jednej z półkul mózgowych. lateralizacja nieustalona – brak dominacji stronnej ciała (oburęczność, obuoczność), charakterystyczna do 5-6 roku życia; lateralizacja skrzyżowana– np. dominacja lewego oka i prawej ręki;
- słuch fonemowy ( fonematyczny) – zdolność wyróżniania głosek oraz różnicowania głosek podobnych w słyszanych słowach (np. bułka – półka);
- analiza i synteza – rozkładanie na części i scalanie materiału wzrokowego (obrazki,
wyrazy) lub słuchowego (dźwięki, zdania, słowa) w celu budowania całości obrazu, słowa;
- analizatory– w odniesieniu do umiejętności czytania mówi się o trzech analizatorach: wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-ruchowym; analizator składa się z: receptora odbierającego bodźce, charakterystycznego dla określonego narządu zmysłów (oczy, uszy, mięśnie), drogi nerwowej doprowadzającej bodźce do odpowiednich obszarów mózgu - ośrodka w mózgu, w którym zachodzi analiza i synteza.
- percepcja słuchowa (funkcje słuchowo- językowe)– związane ze słuchem fonemowym oraz umiejętnościami fonologicznymi (analiza i synteza głoskowa i sylabowa – rozkład wyrazów na głoski i sylaby oraz ich scalanie), a także z pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się: trudnością odróżniania podobnych głosek (np. z-s, g-k, d-t), trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów oraz opuszczaniem lub myleniem liter, końcówek wyrazów, przestawianiem liter, trudnościami w zapisywaniu zmiękczeń, różnicowaniu głosek i-j.
- percepcja wzrokowa – (funkcje wzrokowe) – analiza i synteza wzrokowa materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokowa; zaburzenia tych funkcji związane są z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogą objawiać się: myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n), myleniem liter podobnych, ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u), gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki), błędami typowo ortograficznymi.
- parcjalne lub fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – konsekwencja minimalnych zmian w centralnym układzie nerwowym (mózgu):
- parcjalne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – obejmują większy obszar czynności, np. opóźnienie rozwoju motoryki (dużej – sprawności ruchowej całego ciała, małej – sprawności rąk) lub zaburzenia rozwoju mowy (zarówno czynnej – mówienie, jak i biernej – rozumienie);
- fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – obejmują mniejszy obszar czynności, np. opóźnienie rozwoju tylko w zakresie motoryki małej lub zaburzenia w zakresie mowy czynnej (dziecko wszystko rozumie, ale ma trudności z wypowiadaniem się).
- funkcje poznawcze - procesy poznawcze – zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia: uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia, orientacja w schemacie ciała (prawa i lewa strona) i przestrzeni, myślenie.